Taşınabilir ve taşınmaz kültür varlıklarını gelecek nesillere aktarmak için yapılan koruma çalışmalarına ve alınan önlemlere konservasyon denir.
Kültür varlıklarının aslına uygun olarak, asli malzemeden,
asli yapım tekniğinden ve özgünlüğünden faydalanarak, mümkün olduğu kadar az
müdahale ile koruyarak onarılmasına ise restorasyon
denir.
Kültür varlıkları
yönünden oldukça zengin olan ülkemizde
kültürel mirasın korunarak gelecek nesillere aktarılabilmesi amacıyla yasalar
çıkarılmış ve konu ile ilgili kurumlar oluşturulmuştur. Türkiye'deki kültür
varlıklarının korunması amacına yönelik ilk düzenleme 1906 tarihinde yürürlüğe
konulan “4. Asar-ı Atika Nizamnamesi” dir. 1914 yılında çıkarılan “Muhafaza-i
Abidat Nizamnamesi” ile de taşınmaz kültür varlıklarının korunması
amaçlanmıştır. Cumhuriyet döneminde 1931 yılında eski eserlerin korunma önlemlerinin belirlenmesi
amacıyla bir komisyon kurulmuştur. Korumanın çevre boyutunun gündeme gelmesi
ise, 1944 yılında “Eski Eserler ve Müzeler Birinci Danışma Komisyonu’nun toplanmasıyla
olmuştur. 1951 yılında bir yasa ile kurulan “Gayrimenkul Eski Eserler ve
Anıtlar Yüksek Kurulu”, koruma ile ilgili ilkeleri ve müdahale biçimlerini
belirlemek, proje bazında karar vermek gibi görevler üstlenmiştir. 1973
yılında, kültür ve tabiat varlıklarının korunması, bakımı ve
değerlendirilmesine ilişkin çağdaş kavram ve yaklaşımları içeren “Eski Eserler
Yasası” yürürlüğe girmiştir. 1983 yılında çıkarılan “2863 sayılı Kültür ve
Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu” ve bu kanundaki bazı değişikliklere ilişkin
1987 yılında çıkarılan 3386 sayılı Kanun ile de taşınmaz kültür ve tabiat
varlıklarıyla ilgili tanımlar geliştirilmiş, karar ve denetim mekanizması
olarak koruma kurulları oluşturulmuştur.
Türkiye’de
restorasyon ve konservasyon çalışmalarında yetkili 7 adet kurum bulunmaktadır; Kültür
Varlıklarını Koruma Yüksek Kurulu, Kültür Varlıklarını Koruma Bölge Kurulları Rölöve
ve Anıtlar Müdürlükleri, İstanbul Restorasyon ve Konservasyon Merkez ve Bölge
Laboratuvarı Müdürlükleri, Vakıflar Genel Müdürlüğü, Koruma Uygulama ve Denetim
Büroları (KUDEB), Milli Saraylar Daire Başkanlığı
Ülkemizde restorasyon
konservasyon alanında lisans düzeyinde 4 yıllık eğitim veren 5 üniversite ön
lisans düzeyinde 2 yıllık eğitim veren 48 Meslek Yüksek Okulu bulunmaktadır.